Referentie - Scharlaken Koord: Online prostitutie in kaart met OSINT en Analytics
Hoe help je sekswerkers in een wereld die zich steeds meer naar de digitale schemerzone verplaatst? Scharlaken Koord zet sinds kort een speciaal ontwikkelde oplossing voor data analytics in, gebaseerd op web crawling en Open Source Intelligence (OSINT). Daarmee heeft de stichting snel en efficiënt zicht op online prostitutie en kan ze direct actie ondernemen bij signalen van misstanden.
Het aantal bordelen in Nederland neemt af en ook de raamprostitutie loopt terug. Dat komt doordat sekswerkers hun diensten steeds meer online aanbieden. Deze ontwikkeling maakt ze minder goed bereikbaar voor Scharlaken Koord, een stichting die zich inzet voor prostituees in de regio’s Amsterdam, Flevoland en Haarlem. “We maken sekswerkers weerbaarder en bieden ze allerlei maatschappelijke ondersteuning”, vertelt Marijn Goodijk, projectleider digitale hulpverlening bij Scharlaken Koord. “Prostitutie lijkt makkelijk geld verdienen, maar gaandeweg krijgen sekswerkers vaak te maken met misbruik of chantage.”
Scharlaken Koord doet daarom aan preventie, bijvoorbeeld door voorlichting op scholen over seksualiteit, relaties of de gevaren van loverboys. Goodijk: “Maar we willen ook dat iedere sekswerker bij een negatieve ervaring de weg naar ons weet te vinden voor hulp. Door de verplaatsing van de prostitutie naar het internet werd dat de afgelopen jaren steeds moeilijker.”
Handmatig scannen sekswebsites
In 2016 voerde Goodijk als stagiair onderzoek uit naar de omvang van internetprostitutie. “De uitkomsten waren choquerend. We kwamen uit op 8.500 unieke telefoonnummers per dag, hoeveel personen daarachter zaten wisten we niet”, vertelt hij. Besloten werd een pilot uit te voeren om te proberen online sekswerkers te bereiken, met Goodijk als projectleider. In eerste instantie richtte de pilot zich op de regio Flevoland. Een half jaar later werd deze uitgebreid naar de regio Haarlem.
Goodijk: “We zijn begonnen met het twee maal per week scannen van de twee grootste Nederlandse sekswebsites. Handmatig zochten we informatie over online prostituees, zoals naam, leeftijd, gender, diensten, locatie, telefoonnummer, beschikbaarheid, prijs en hoe vaak ze actief zijn. Ook bekeken we advertenties op signalen van mensenhandel. Al die gegevens kopieerden we naar Excel. Vervolgens stuurden we alle personen een sms over onze ondersteuning, bij twijfel over de taal in het Engels. Daar kregen we veel reacties op. Vragen, maar ook mensen die hulp wilden om uit het vak te stappen.”
Sparren met analytics-expert
Scharlaken Koord wilde het online scannen en verzamelen van Open Source Intelligence intensiveren, maar dan wel geautomatiseerd. “Het kostte te veel tijd, per scan waren we vier uur bezig. Bovendien zagen we de mensen die niet adverteerden op de dagen dat wij de scans deden structureel over het hoofd en konden we geen conclusies uit de data trekken. Daarvoor moesten we de exercitie vaker doen”, zegt Goodijk. Via de politie, met wie Scharlaken Koord samenwerkt, hoorde Goodijk over DataExpert. “Onze contactpersoon adviseerde ons eens te sparren met IBM-partner DataExpert, een specialist in data analytics waar zij ook mee samenwerken. Meteen in het eerste gesprek bleek dat DataExpert onze problematiek goed kent.”
“We wilden het online scannen intensiveren, maar dan wel geautomatiseerd.”
- Marijn Goodijk, projectleider digitale hulpverlening, Scharlaken Koord
Volautomatisch database opbouwen
DataExpert ontwikkelde in nauwe samenwerking met Scharlaken Koord een maatoplossing waarmee de scans vrijwel volledig geautomatiseerd gebeuren. De oplossing maakt gebruik van speciale software voor web crawling, in combinatie met IBM i2 iBase Designer/User en IBM i2 Analyst’s Notebook. De web crawler doorzoekt de twee doelwebsites, haalt de gewenste data op en importeert die in enkele muisklikken in het juiste format in de IBM-database. Goodijk: “We leggen entiteiten vast, zoals persoon, telefoon, plaatsnaam, URL en advertentietekst. De persoon specificeren we verder met attributen als leeftijd, gender, enzovoort. Tussen de entiteiten worden koppelingen gelegd, bijvoorbeeld tussen een persoon en een plaats of telefoonnummer. Zo bouwen we volautomatisch een database op.”
Van weken naar seconden
De scans vinden nu vijf dagen per week plaats. Ook de regio Amsterdam wordt meegenomen, die was daar voorheen te groot voor. Het proces start met een druk op de knop en bespaart Scharlaken Koord vele uren handmatig scanwerk. Ook het aggregeren van gegevens, dat eerst drie weken duurde, gebeurt nu in seconden. Met queries kan Scharlaken Koord heel gericht in de data zoeken en sekswerkers met specifieke profielen benaderen. Goodijk: “Hoe meer onze sms’en zijn afgestemd op de ontvangers, hoe beter. Ze moeten zo min mogelijk drempels bevatten.” De queries helpen ook verdachte zaken op te sporen. “Als bijvoorbeeld iemand onder de 25 jaar zich voor maar 50 euro per uur aanbiedt, kan dat een signaal van mensenhandel zijn”, aldus Goodijk.
"Het aggregeren van gegevens gebeurt nu in seconden."
- Marijn Goodijk, projectleider digitale hulpverlening, Scharlaken Koord
Profielen eenvoudig uitdiepen
De queries maken het Scharlaken Koord makkelijk om data verder te analyseren met IBM i2 Analyst’s Notebook. Goodijk: “Met een zoekvraag kun je het aantal personen terugbrengen van enkele duizenden naar een stuk of tien. Die profielen diep je vervolgens uit in een analyse. Dan zie je bijvoorbeeld dat één persoon aan drie telefoonnummers is gelinkt of dat er koppelingen met andere personen zijn.” Bij gevallen met een hoog risico, zoals misbruik, worden de analyse-uitkomsten gedeeld met de politie of opsporingsdiensten. Ook gebruikt Scharlaken Koord de informatie om gemeenten inzicht te geven in de aard en omvang van de prostitutie in hun gebied. Goodijk: “Met het nieuwe systeem kunnen we dit veel beter dan vroeger. Het maakt ons minder afhankelijk van subsidies van de overheid en het bedrijfsleven.”
Veel over analytics en OSINT geleerd
DataExpert hielp Scharlaken Koord de web crawler, database en analysetool in te richten en smeedde alle componenten samen tot een krachtige oplossing. Goodijk: “Ik sta nog steeds versteld van het enthousiasme waarmee DataExpert het hele project heeft aangepakt. Ze zijn heel bedreven in hun vak en hebben duidelijk meer klanten met hetzelfde soort vragen als wij. Niet alleen de politie, maar bijvoorbeeld ook banken en verzekeringsmaatschappijen die met georganiseerde misdaad zoals fraude te maken hebben.”
Ook over de nauwe samenwerking en training is Goodijk te spreken. “Het opbouwen van de database heb ik samen met een collega en een consultant van DataExpert gedaan. Door de aanpak van DataExpert hebben we daar veel van kunnen leren. Daarnaast hebben we een training van enkele dagen gehad in het maken van queries en analyses. Ik heb ook nog een cursus Open Source Intelligence gekregen, om de informatieoverdracht naar de politie en opsporingsdiensten te verbeteren.”
Direct data uitwisselen met politie
Sinds anderhalve maand is Scharlaken Koord helemaal over op de nieuwe methodiek. De verwachtingen zijn hoog. “Het afgelopen jaar bleek een kwart van de zorgvragers van Scharlaken Koord contact met ons te hebben gelegd nadat ze een sms-bericht hadden ontvangen. Nu we veel meer en gerichter sms-berichten kunnen sturen, denken we nog meer reacties te krijgen”, zegt Goodijk. Ook verwacht hij dat de samenwerking met de politie en opsporingsdiensten zal verbeteren. “Zeker omdat ze met dezelfde IBM-software werken. We zijn nu in gesprek hoe we de informatiestroom kunnen optimaliseren door direct via onze systemen gegevens uit te wisselen.” Ook voert Scharlaken Koord sinds kort web crawls uit voor collega-organisaties in de rest van Nederland. “Op die manier bouwen we een dekkend netwerk op en brengen we de prostitutie landelijk in kaart”, aldus Goodijk. Zo helpt Scharlaken Koord straks sekswerkers door het hele land met behulp van data analytics.
